Virus Adeno là một trong những loại virus gây bệnh viêm đường hô hấp phổ biến, đặc biệt là nhóm trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Trẻ cần được thăm khám, điều trị sớm, để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm.
Virus Adeno là gì?
Virus Adeno là các virus DNA được phân loại theo 3 chất kháng nguyên vỏ protein chính (hexon, penton và sợi). Có 7 loài virus Adeno ở người (từ A đến G) và 57 tuýp huyết thanh. Các tuýp huyết thanh khác nhau liên quan đến các tình trạng bệnh lý khác nhau.
Mọi người ở các lứa tuổi đều có thể mắc bệnh. Sau khi bị bệnh sẽ được miễn dịch đặc hiệu tuýp. Có thể bị mắc bệnh lại do nhiễm tuýp virus Adeno khác. Đến nay vẫn chưa biết rõ về vai trò và thời gian miễn dịch sau khi mắc bệnh do virus Adeno.
Tuy nhiên, bệnh thường xảy ra nhiều ở lứa tuổi trẻ và gần 100% số người lớn đã có kháng thể đặc hiệu với nhiều tuýp virus Adeno. Trong thực tế, thường phân lập được các tuýp virus Adeno 1, 2, 3 và 5 gây bệnh ở trẻ em và các tuýp 3, 4, 7, 14, 21 trong các vụ dịch đường hô hấp cấp trong mùa đông xuân.
Trẻ nhập viện vì bệnh hô hấp tại Hà Nội. Ảnh: VietNamNet
Khả năng tồn tại trong môi trường bên ngoài: Virus Adeno có sức đề kháng tương đối bền vững. Virus có thể tồn tại và còn khả năng gây nhiễm ở 36 độ C trong 7 ngày, 22 độ C trong 14 ngày và 40 độ C trong 70 ngày. Virus bị mất độc lực nhanh và chết ở 56 độ C từ 3 đến 5 phút. Virus Adeno được giữ lâu dài trong điều kiện đông khô hoặc đông băng.
Ở trẻ em, virus Adeno thường gây nhiễm trùng đường hô hấp và đường ruột:
– Nhiễm trùng ở trẻ em có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
– Nhiễm trùng đường hô hấp do virus thường gặp nhất vào cuối mùa đông, mùa xuân và đầu mùa hè. Virus Adeno có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong năm.
– Nhiễm trùng đường tiêu hóa phổ biến hơn ở trẻ em dưới 5 tuổi.
– Hầu hết trẻ em đã bị một dạng nhiễm trùng vào năm 10 tuổi.
Các virus Adeno được lây truyền như thế nào?
Ổ chứa virus Adeno là người. Bệnh nhân là nguồn truyền nhiễm trong suốt thời kỳ mắc bệnh. Sau đây là những cách lây truyền phổ biến nhất:
Nhiễm trùng đường hô hấp. Nhiễm trùng đường hô hấp xảy ra do tiếp xúc với vật liệu lây nhiễm từ một cá nhân khác hoặc đồ vật chứa virus Adeno. Virus Adeno có thể tồn tại trong nhiều giờ trên các đồ vật như tay nắm cửa, bề mặt cứng và đồ chơi.
Viêm dạ dày ruột. Sự lây truyền chủng virus tiêu hóa thường xảy ra khi tiếp xúc qua đường phân-miệng. Thông thường điều này xảy ra do rửa tay không kỹ hoặc do ăn phải thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm (ví dụ: mắc phải trong khi bơi ở hồ hoặc ở bể bơi không có đủ clo).
Các triệu chứng của nhiễm trùng virus Adeno là gì?
Thời gian ủ bệnh: Khoảng từ 5-12 ngày, trung bình là 8 ngày, nhưng cũng có thể dài hơn 12 ngày. Thời kỳ lây truyền: Bệnh bắt đầu lây truyền vào cuối thời kỳ ủ bệnh và kéo dài đến 14 ngày sau khi phát bệnh hoặc có thể lâu hơn khi cơ thể vẫn còn đào thải virus Adeno ra ngoài.
Hầu hết các trường hợp nhiễm bệnh đều nhẹ; các biểu hiện (ví dụ: sốt, các triệu chứng của đường hô hấp trên và dưới, viêm họng, viêm kết mạc) rất khác nhau tùy thuộc vào tuýp huyết thanh.
Bệnh nặng xảy ra chủ yếu ở trẻ sơ sinh và những bệnh nhân suy giảm miễn dịch nhưng đôi khi xảy ra trên người lớn khỏe mạnh.
Các trường hợp nhiễm trùng có triệu chứng xảy ra ở trẻ em và gây sốt và các triệu chứng của đường hô hấp trên, bao gồm viêm họng, viêm tai giữa, ho và viêm amidan xuất tiết có hạch cổ. Virus Adeno tuýp 3 và 7 gây ra một hội chứng riêng biệt của viêm kết mạc, viêm họng và sốt (sốt kèm theo viêm kết mạc – viêm họng – hạch).
Nhiễm trùng đường hô hấp (các triệu chứng có thể biểu hiện từ 2 đến 14 ngày sau khi tiếp xúc). Các triệu chứng giống cúm- sổ mũi:
– Đau họng, sốt, ho nặng tiếng
– Nổi hạch
– Đau đầu, cảm giác bất an
– Viêm phổi: Sốt cao, ho, khó thở
– Viêm thanh quản cấp: ho khan, rít thanh quản, khó thở khi hít vào
– Nhiễm trùng đường ruột (các triệu chứng có thể biểu hiện từ 1- 2 ngày sau khi tiếp xúc nguồn bệnh); các triệu chứng thường xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi và có thể kéo dài 1 đến 2 tuần.
– Tiêu chảy khởi phát đột ngột, chướng bụng, nôn mửa
Hội chứng virus Adeno hiếm gặp ở trẻ sơ sinh bao gồm viêm tiểu phế quản và viêm phổi nặng. Các trường hợp nhiễm virus Adeno đang ngày càng được công nhận là nguyên nhân gây bệnh hô hấp nặng và bệnh khác trên lâm sàng ở trẻ có hệ miễn dịch suy giảm. Các ca nhiễm bị bệnh hô hấp nặng, do các virus Adeno (đặc biệt là các tuýp 7, 14 và 55) gây ra, đã xảy ra trên người lớn khỏe mạnh.
Nhiễm virus Adeno được chẩn đoán như thế nào? Ngoài khai thác bệnh sử và khám đầy đủ, các xét nghiệm chẩn đoán virus Adeno có thể bao gồm:
– Xét nghiệm máu
– Xét nghiệm PCR phát hiện DNA virus Adeno trong các dịch tiết ở đường hô hấp và máu.
– Phân lập virus từ phân
– Chụp X-quang lồng ngực
Điều trị nhiễm trùng virus Adeno là gì?
Không có thuốc điều trị đặc hiệu khi nhiễm virus Adeno. Nếu trẻ bị nhiễm virus Adeno, điều trị hỗ trợ làm giảm các triệu chứng. Do virus Adeno là virus, kháng sinh không có hiệu quả. Điều trị cụ thể cho nhiễm trùng virus Adeno sẽ do bác sĩ xác định dựa trên:
– Tuổi, sức khỏe tổng thể và tiền sử bệnh của trẻ
– Mức độ bệnh
– Khả năng chịu đựng của trẻ đối với các loại thuốc, thủ thuật hoặc liệu pháp cụ thể.
Điều trị nhiễm virus Adeno đường hô hấp có thể bao gồm:
– Tăng lượng chất lỏng. Khuyến khích trẻ uống đủ dịch. Nếu cần thiết, trẻ có thể phải truyền dịch để cung cấp cho dịch và chất điện giải cần thiết.
– Thuốc giãn phế quản. Thuốc giãn phế quản có thể được sử dụng để làm giãn đường thở cho trẻ.
– Hỗ trợ oxy qua mặt nạ, gọng kính hoặc lều dưỡng khí nếu trẻ có biểu hiện thiếu oxy. Trẻ bị suy hô hấp nặng có thể phải thở máy hỗ trợ.
Điều trị nhiễm trùng đường ruột có thể bao gồm:
– Bù nước, điện giải qua đường uống. Việc bù nước bằng đường uống với nước, sữa công thức, sữa mẹ và / hoặc chất lỏng chứa chất điện giải đặc biệt (chất lỏng chứa đường và muối), chẳng hạn như Orezol, rất quan trọng. Trẻ nhỏ không được bù nước bằng nước ngọt, nước trái cây, hoặc đồ uống thể thao.
– Tiếp tục cho trẻ ăn thức ăn đặc nếu trẻ có thể dung nạp được.
– Một số trẻ có thể bị mất nước nghiêm trọng đến mức phải nhập viện điều trị và theo dõi.
Các biến chứng của nhiễm trùng virus Adeno là gì?
– Viêm phổi do virus Adeno
– Trẻ em có hệ miễn dịch suy yếu có nguy cơ bị nhiễm trùng nặng hơn do virus Adeno.
– Lồng ruột (tắc ruột xảy ra khi một phần của ruột trượt qua phần khác). Đây là một trường hợp cấp cứu y tế và thường xảy ra nhất ở trẻ sơ sinh.
– Viêm não: trẻ sốt cao, nôn trớ, đau đầu, co giật, thay đổi ý thức, cứng gáy…
– Viêm gan bí ẩn gần đây ở trẻ em được cho là có liên quan đến virus Adeno tuýp 41, thường gây ra viêm dạ dày và ruột cấp tính với biểu hiện tiêu chảy, nôn mửa và sốt, có thể đi kèm triệu chứng hô hấp.
Làm thế nào để ngăn ngừa nhiễm trùng với virus Adeno?
Rửa tay thường xuyên rất quan trọng để ngăn ngừa sự lây lan của virus Adeno sang trẻ sơ sinh, trẻ em và người lớn khác. Nhân viên y tế sẽ mặc trang phục cách ly đặc biệt, chẳng hạn như áo choàng và găng tay, khi họ vào phòng của bệnh nhi.
Cha mẹ thấy con có dấu hiệu này của virus Adeno cần đưa trẻ đến viện
Trước thực trạng số trẻ mắc Adenovirus tăng, BV Nhi Trung ương mới đây đã ban hành hướng dẫn về quản lý phân luồng tiếp nhận, cách ly điều trị và dự phòng lây nhiễm.
