Đau đớn và nóng rát là những triệu chứng chính của bệnh giời leo ( zona thần kinh). Vậy bệnh giời leo điều trị như thế nào?
Giời leo (Zona thần kinh) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus varicella zoster (VZV) tiềm ẩn trong cơ thể tái phát. Người có sức đề kháng kém bị nhiễm VZV lần đầu, biểu hiện lâm sàng là thủy đậu. Sau đó, virus ẩn nấp trong các tế bào thần kinh của hạch rễ lưng tủy sống, dưới sự kích thích của nhiều tác nhân khác nhau, sẽ được kích hoạt trở lại, gây phát ban và viêm dây thần kinh.
Triệu chứng chính của bệnh là các đám mụn nước, phân bố thành từng đám dọc theo một bên của dây thần kinh ngoại biên. Ngoài tổn thương da, bệnh nhân thường kèm theo đau dây thần kinh. Một số bệnh nhân có thể thấy ngứa ran, rát và các bất thường về cảm giác và thậm chí đau dữ dội.
Các yếu tố nguy cơ thường gặp của bệnh bao gồm: T.uổi cao, suy giảm miễn dịch, bệnh hệ thống, điều trị bằng các thuốc ức chế miễn dịch lâu dài… Làm việc quá sức, căng thẳng tinh thần cao cũng là những nguyên nhân phổ biến.
Zona thần kinh gây tổn thương da và đau dữ dội.
1. Nguyên tắc điều trị zona thần kinh
– Nguyên tắc điều trị chung là nghỉ ngơi, bảo vệ tổn thương da, tránh ma sát và kích thích bên ngoài, tránh tiếp xúc với t.rẻ e.m và phụ nữ mang thai có sức đề kháng thấp.
– Nguyên tắc điều trị toàn thân: Sử dụng thuốc kháng virus, giảm đau, chống viêm, rút ngắn thời gian diễn biến của bệnh, bảo vệ tại chỗ và ngăn ngừa n.hiễm t.rùng thứ cấp.
2. Các thuốc điều trị bệnh zona thần kinh
Khi được chẩn đoán mắc bệnh, người bệnh cần áp dụng điều trị bằng thuốc sớm và hợp lý dưới sự hướng dẫn của bác sĩ để giảm triệu chứng, thuyên giảm tình trạng, hạn chế xảy ra biến chứng.
2.1 Điều trị nguyên nhân: Thuốc kháng virus
Các thuốc kháng virus phổ biến là acyclovir, valacyclovir và famciclovir…
– Tác dụng: Thuốc kháng virus đẩy nhanh quá trình chữa lành các tổn thương da và làm giảm mức độ nghiêm trọng cũng như thời gian của bệnh. Bệnh nhân nên bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng virus trong vòng 72 giờ kể từ khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng để có thể tối đa hóa tác dụng của thuốc. Quá trình điều trị sẽ kéo dài từ 7 đến 10 ngày hoặc cho đến khi vết thương đóng vảy.
– Tác dụng phụ: Thuốc có thể gây buồn nôn, tiêu chảy, đau đầu, mệt mỏi… Trường hợp nặng có thể bao gồm Lú lẫn, co giật, hôn mê, ảo giác, đau cơ…
– Chống chỉ định: Người mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của thuốc. Người bệnh thận hoặc t.iền sử bệnh thận, cần thông báo với bác sĩ để điều chỉnh liều lượng phù hợp.
2.2 Điều trị triệu chứng: Thuốc giảm đau
Do là tình trạng viêm cấp tính của rễ thần kinh ngoại biên do virus gây ra nên đau dây thần kinh là một trong những triệu chứng lâm sàng chính của bệnh. Cơn đau có thể xuất hiện trước hoặc cùng với phát ban, càng lớn t.uổi thì cơn đau càng dữ dội.
Để đối phó với triệu chứng đau, nên dùng thuốc giảm đau và giảm tổn thương dây thần kinh. Trường hợp mức độ đau nhẹ có thể dùng thuốc giảm đau chống viêm không steroid như ibuprofen, naproxen. Trong trường hợp đau nặng có thể dùng thuốc giảm đau tác dụng mạnh opioid như oxycodone, hydrocodone.
Lưu ý, các thuốc giảm đau opioid có thể gây nghiện, nên người bệnh cần thận trọng khi sử dụng và chỉ nên dùng thuốc trong thời gian ngắn.
– Tác dụng phụ: Một số tác dụng phụ thường gặp của thuốc giảm đau là rối loạn tiêu hóa, khó tiêu, ợ chua thậm chí là loét tiêu hóa; tổn thương gan, thận; buồn ngủ, gây nghiện…
– Chống chỉ định: Người đang bị loét dạ dày tiến triển, suy gan, suy thận, người dị ứng với một trong các thành phần của thuốc thì không được dùng. Phụ nữ mang thai cần thông báo với bác sĩ.
Thuốc giảm đau nên được sử dụng sớm dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt nếu sử dụng trong vòng 7 ngày kể từ khi bùng phát có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc biến chứng đau thần kinh sau zona (là một trong những di chứng chính của bệnh, nhưng đến nay vẫn chưa rõ nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh).
Nguyên tắc điều trị toàn thân là sử dụng thuốc kháng virus, giảm đau, chống viêm dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
2.3 Các thuốc khác
Đối với chứng đau thần kinh sau zona, có thể cần kết hợp thuốc giảm đau và thuốc chống trầm cảm ba vòng (amitriptyline) hoặc thuốc chống co giật (như gabapentin, pregabalin). Nếu mụn nước của bệnh nhân loét và gây n.hiễm t.rùng, sẽ sử dụng kháng sinh nếu cần thiết.
3. Lưu ý khi dùng thuốc điều trị zona thần kinh
Trong quá trình sử dụng thuốc điều trị zona thần kinh, để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh các tác dụng phụ không mong muốn, cần lưu ý:
– Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng thuốc. Đọc kỹ thông tin hướng dẫn sử dụng và liên hệ với bác sĩ nếu có bất kỳ câu hỏi nào.
– Liều lượng: Sử dụng đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc dừng sử dụng thuốc trừ khi được khuyến nghị của bác sĩ.
– Thời gian sử dụng: Uống thuốc đều đặn vào cùng một thời điểm mỗi ngày và trong thời gian đã được chỉ định. Đừng bỏ sót bất kỳ liều nào.
– Tác dụng phụ: Theo dõi cẩn thận các tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng thuốc và báo cáo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ biểu hiện nào không bình thường.
– Tương tác thuốc: Thảo luận với bác sĩ về bất kỳ tương tác nào giữa thuốc điều trị bệnh và các loại thuốc hoặc thực phẩm khác đang sử dụng.
– Thực hiện các biện pháp bổ trợ: Ngoài việc sử dụng thuốc, cũng nên tuân thủ các biện pháp bổ trợ như tăng cường chế độ ăn uống đủ dinh dưỡng, duy trì vệ sinh cá nhân và vùng da bị tổn thương sạch sẽ, khô ráo. Thực hiện tiêm phòng vaccine để phòng ngừa bệnh.
Bệnh zona không điều trị đúng nguy hiểm thế nào?
Nhiều người cho rằng zona là bệnh ngoài da và chủ quan không điều trị. Tuy nhiên, nếu không điều trị đúng các bệnh zona có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm phổi, đau sau zona…
Biến chứng nguy hiểm của bệnh zona
Nếu người mắc zona thấy có những dấu hiệu như đau theo dây thần kinh hay đau giật từng cơn cần tới ngay cơ sở y tế để thăm khám. Tránh trường hợp không điều trị gây ra những biến chứng của zona.
– Với những người suy giảm miễn dịch nếu không điều trị zona có thể gây ra các biến chứng như viêm màng não, viêm phổi.
– Khi tổn thương zona lan rộng sẽ gây đau đớn cho người bệnh. Biến chứng thường gặp nhất của zona là đau sau zona. Những cơn đau này có thể kéo dài cả tháng thậm chí cả đời.
– Trong trường hợp xuất hiện tổn thương ở quanh mắt, virus có thể tấn công vào cấu trúc của nhãn cầu gây ảnh hưởng đến giác mạc. Người bệnh có thể bị mỏi mắt, đau nhói ở mắt, giảm thị lực thậm chí là mù lòa nếu không điều trị kịp thời.
Nhiều người hiện nay vẫn chủ quan với bệnh zona vì cho rằng đây là bệnh ngoài da. Sau đó người bệnh thường tự ý sử dụng các loại không theo chỉ định của bác sĩ hoặc thuốc không rõ nguồn gốc để tắm, chà xát.
Tuy nhiên điều này gây nguy hiểm tới sức khỏe người bệnh bởi bệnh zona là do virus gây ra và cần được điều trị bằng thuốc kháng virus. Vì vậy, người mắc zona không nên tự ý điều trị tại nhà.
Vì sao bị zona?
Bệnh thủy đậu và zona đều do virusVaricella Zoster Virus (VZV). Tuy nhiên bệnh zona là do sự tái hoạt động của virus. Ban đầu, khi đi vào cơ thể virus sẽ gây ra bệnh thủy đậu.
Sau khi mắc thủy đậu, virus vẫn tồn tại trong cơ thể người ở các hạch giao cảm sống. Nếu miễn dịch của cơ thể suy giảm, virus sẽ tái hoạt động và gây nên bệnh zona.
Biểu hiện mắc zona
Một số dấu hiệu nhận biết bệnh zona:
– Người bệnh có biểu hiện đau mỏi theo dây thần kinh khoảng 2-3 ngày. Tiếp đến, cơ thể xuất hiện mụn nước trên nền da đỏ khoảng 7-10 ngày. Sau đó mụn nước bắt đầu đóng vảy lại. Người bệnh thường có dấu hiệu đau rát, mệt mỏi, khó chịu kèm theo sốt.
Bệnh zona diễn ra trong vòng 20-24 ngày kể từ khi ủ bệnh tới lúc khỏi bệnh.
Nếu không điều trị đúng cách, zona thần kinh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm.
– Các tổn thương của zona thường xuất hiện theo chùm, theo dây thần kinh và không lan tỏa toàn thân như thủy đậu. Các tổn thương thường xuất hiện một bên của cơ thể: liên sườn trái hoặc phải, nửa đầu, tổn thương một bên tai…
Ai dễ bị mắc zona? Bệnh zona dễ gặp ở các đối tượng suy giảm miễn dịch và người cao t.uổi. Bệnh ít gặp ở t.rẻ e.m.
Bị zona nên kiêng ăn gì?
Người mắc zona nên ăn gì? Khi bị zona người bệnh nên bổ sung các thực phẩm có nhiều vitamin C, vitamin B12 nhằm giúp cơ thể nhanh hồi phục.
Bên cạnh đó người bệnh nên kiêng một số đồ cay nóng, chất kích thích hoặc đồ ăn nhiều dầu mỡ. Một số đồ ăn có nguy cơ hình thành sẹo cũng nên hạn chế như rau muống, đồ nếp…
Bệnh zona có thể phòng ngừa bằng việc tiêm vaccine. Điều này cũng giúp hạn chế các biến chứng nguy hiểm của bệnh. Có khoảng 80-90% những người tiêm vaccine zona sẽ không có nguy cơ mắc bệnh, hoặc nếu mắc thì đa phần là trường hợp nhẹ.
Tổn thương do zona thần kinh thường ít khi để lại sẹo.
Một số câu hỏi thường gặp về bệnh zona
– Bệnh zona có gây sẹo không? Tổn thương do zona thường ít để lại sẹo.
– Mắc zona rồi có bị lại không? Những trường hợp đã mắc zona thường hiếm khi tái mắc nhưng vẫn có những trường hợp suy giảm miễn dịch có khả năng mắc lại.
– Bệnh zona có lây không? Do zona biểu hiện tổn thương qua các mụn nước. Khi mụn nước vỡ virus có thể phát tán ra môi trường bên ngoài và lây cho người lành.
– Mắc zona có phải kiêng tắm không? Người bệnh không cần kiêng tắm nhưng lưu ý nên tắm rửa nơi kín gió và tắm bằng nước nóng. Tuyệt đối không nên chà sát hoặc gãi để tránh các mụn nước bị tổn thương hoặc vỡ ra. Sau khi tắm nên lau khô người bằng khăn mềm rồi bôi dung dịch/thuốc đã được kê đơn để vết thương nhanh lành, không bị bội nhiễm.
– Bị zona bôi thuốc gì? Ngoài các thuốc đường uống, người mắc zona có thể bôi một số loại thuốc sát khuẩn như xanh methylen, dung dịch Eosine hay thuốc mỡ kháng sinh…
